Moraliteit van de markt

Dit artikel delen via

Share on facebook
Share on twitter
Share on whatsapp
Share on linkedin
Share on print
Share on email

Introductie

“Moral excellence comes about as a result of habit. We become just by doing just acts, temperate by doing temperate acts, brave by doing brave acts” (Aristoteles, 1925, boek 12, hoofdstuk 2)

Aristoteles bracht rond 300 voor christus belangrijke inzichten binnen de ethiek, die nog steeds gebruikt worden. Het gebrek aan moraliteit wordt vaak verweten aan de markt die de huidige samenleving kenmerkt. De beleggingswereld wordt ook vaak moreel gedrag verweten, waarbij aandeelhouders bakken met geld verdienen over de rug van werknemers. In dit artikel zal worden besproken of de markt moraliteit mist. Dit artikel zal beargumenteren door middel van Montesquieu (1823), dat markten deugdzaam gedrag vroeger hebben bevorderd. Dit zal gecombineerd worden met het artikel van Bruni & Sugden (2013), die stellen dat de markt een “telos” heeft. Hiermee zijn markten volgens de deugdethiek moreel. Daarnaast zal de donkere kant van de markt worden beschreven. Dit zal gebeuren door middel van Falk & Szech (2013). Zij deden een experiment met muizen, dat aantoonde dat markten ondeugdelijk gedrag bevorderen. Dit artikel zal beargumenteren dat markten zorgen voor moreel gedrag, maar ook moreel gedrag kunnen uitbannen.

Vrede

“Wherever the ways of man are gentle, there is commerce; and wherever there is commerce, there the ways of men are gentle” (Montesquieu, 1823, boek 10)

De markt zorgt voor vrede en welwillendheid binnen de algehele samenleving. Montesquieu stelt in zijn boek Spirit of Laws uit 1750 dat commerce zorgt voor vrede binnen de samenleving en goed gedrag. Commerce is het verhandelen van geld en goederen tussen personen, voornamelijk op een grote basis. Zo stelde Montesquieu (1823) dat oorlogen zouden afnemen tussen landen. Deze landen hoeven namelijk geen oorlogen te voeren voor grondstoffen, goederen, land en geld. Ze kunnen deze nu met elkaar ruilen. Zo kan een land met veel olie ruilen met een land die veel kaas heeft. Zo worden beide landen gelukkig. Montesquieu stelt dus dat “the natural way of commerce is to lead to peace (Boek 10, hoofdstuk 2 Spirit of Laws, 1823). Zo stond handel aan de basis voor één van de meest stabiele machtsblokken in de wereld, de Europese Unie. Binnen de Europese Unie zijn geen oorlogen voorgekomen sinds haar oprichting. Hieruit kan worden geconcludeerd dat markten hebben bijgedragen aan meer stabiliteit en vrede binnen de hedendaagse wereld.

Waarde van de markt

“Our central idea is that the public benefits of markets should be understood as the aggregate of the mutual benefits” (Bruni & Sugden, 2013, r.165-166

De markt brengt de samenleving voordelen door wederzijds voordeel. Dit is het doel (telos) van de markt. Telos is een deugd-ethisch begrip die het doel van een actie/gebeurtenis beschrijft. Zo stellen Bruni & Sugden (2013) dat Aristoteles de telos van een medicijn “gezondheid” noemde. De markt heeft telos, omdat transacties tussen personen vrijwillig gebeurt. De verkoper wilt zijn spullen inruilen voor een ander goed. De koper zou graag het product willen gebruiken. Bruni & Sugden (2013) kwamen tot deze conclusie door veel belangrijke economen te bestuderen. Bruni & Sugden (2013) konden hiermee de deugdelijke karakteristieken van de markt bepalen. Ze komen uit op:

“Our list of market virtues (which we do not claim is complete) includes universality, enterprise and alertness, respect for the tastes of one’s trading partners, trust and trustworthiness, acceptance of competition, self-help, non-rivalry, and stoicism about reward” (Bruni & Sugden, 2013, r.173-176)

Bruni & Sugden (2013) stellen dat het verkeerd is om te denken dat de markt een deugdvrije zone is. Economische agenten gebruiken namelijk de vrijheid om transacties te maken. Deze transacties zorgen daarnaast voor rijkdom en voldoen aan de voorkeuren van mensen.

Bruni & Sugden (2013) hebben laten zien dat markten in zichzelf moreel zijn. Ze hebben als doel om wederzijds voordeel voor deelnemers te bereiken. Deze transacties vinden daarnaast vrij plaats en zorgen voor rijkdom en voldoening van voorkeuren.

Gebrek aan moraliteit

“Our central idea is that the public benefits of markets should be understood as the aggregate of the mutual benefits” (Bruni & Sugden, 2013, r.165-166)

De markt brengt de samenleving voordelen door wederzijds voordeel. Dit is het doel (telos) van de markt. Telos is een deugd-ethisch begrip die het doel van een actie/gebeurtenis beschrijft. Zo stellen Bruni & Sugden (2013) dat Aristoteles de telos van een medicijn “gezondheid” noemde. De markt heeft telos, omdat transacties tussen personen vrijwillig gebeurt. De verkoper wilt zijn spullen inruilen voor een ander goed. De koper zou graag het product willen gebruiken. Bruni & Sugden (2013) kwamen tot deze conclusie door veel belangrijke economen te bestuderen. Bruni & Sugden (2013) konden hiermee de deugdelijke karakteristieken van de markt bepalen. Ze komen uit op:

“Our list of market virtues (which we do not claim is complete) includes universality, enterprise and alertness, respect for the tastes of one’s trading partners, trust and trustworthiness, acceptance of competition, self-help, non-rivalry, and stoicism about reward” (Bruni & Sugden, 2013, r.173-176)

Bruni & Sugden (2013) stellen dat het verkeerd is om te denken dat de markt een deugdvrije zone is. Economische agenten gebruiken namelijk de vrijheid om transacties te maken. Deze transacties zorgen daarnaast voor rijkdom en voldoen aan de voorkeuren van mensen.

Bruni & Sugden (2013) hebben laten zien dat markten in zichzelf moreel zijn. Ze hebben als doel om wederzijds voordeel voor deelnemers te bereiken. Deze transacties vinden daarnaast vrij plaats en zorgen voor rijkdom en voldoening van voorkeuren.

Conclusie

Dit artikel komt tot de conclusie dat de markt moraliteit bevorderd, maar tegelijkertijd ook ondeugdelijk gedrag laat plaatsvinden. Montesquieu (1823) liet zien dat markten hebben bijgedragen aan een stabielere en vredelievendere wereld door landen met elkaar te laten handelen. Hieruit kwam ook één van de stabielste machtsblokken in de hedendaagse samenleving voort: de Europese Unie. De markt zorgt daarnaast voor waarde door wederzijdse voordelen voor deelnemers, dit laten Bruni & Sugden (2013) zien. Transacties vinden namelijk vrij plaats en zorgen voor rijkdom en een voldoening van de voorkeuren van mensen. De “telos” of doel van de markt is daarmee wederzijds voordeel. Toch heeft de markt ook donkere kanten. Zo bevordert de markt onethisch handelen, zoals in het experiment van Falk & Szech (2013). Muizen werden voor een veel lager bedrag gedood in een marktsetting in plaats van een individuele setting. Zoals Aristoteles in het eerste citaat stelde, komt morele excellentie pas naar voren door constant goede handelingen uit te voeren. De samenleving dient daarom de gevallen van immoreel gedrag voortvloeiend uit de markt te beperken.

Bibliografie:

Montesquieu, Charles de Secondat, baron de, 1689-1755. (1823). The spirit of laws. London :Printed for J. Collingwood,

Bruni, Luigino, and Robert Sugden. 2013. “Reclaiming Virtue Ethics for Economics.” Journal of Economic Perspectives, 27 (4): 141-64.

Falk, A., & Szech, N. (2013). Morals and markets. science, 340(6133), 707-711.

Aristotle, ., & Ross, W. D. (1925). Ethica Nicomachea. Oxford: Clarendon Press